Công cụ phái sinh được biết đến như một trong số các công cụ tài chính quan trọng trên thị trường. Nó được biết đến như một cách thức chia sẻ rủi ro cho các bên cùng tham gia giao dịch liên quan đến tài sản cơ sở. Một số các nhà đầu tư lạm dụng công cụ này để đầu cơ tích trữ. Vậy, thực chất công cụ phái sinh là gì và chúng có vai trò gì trong lĩnh vực tài chính và thị trường ngoại hối?
Mục Lục
Khái niệm về công cụ phái sinh
Ví dụ dưới đây sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn khái niệm công cụ phái sinh là gì?
Việt và Nam có thỏa thuận hợp đồng kỳ hạn trong việc mua 100kg gạo với kỳ hạn 10.000 VNĐ/kg vào ngày 1/1/2021. Đến ngày 31/1/2021, Việt và Nam thực hiện giao dịch gạo theo đúng hợp đồng thỏa thuận với mức giá 10.000 VNĐ/kg, mặc dù lúc này giá gạo của thị trường đã tăng lên 20.000 VNĐ. Lúc này, rủi ro đã được chia sẻ giữa người bán và người mua dựa vào tài sản cơ sở mà ở đây là hợp đồng kỳ hạn.
Theo khái niệm trong kinh tế học: Công cụ phái sinh là hợp đồng phát sinh giữa 2 hoặc nhiều bên dựa trên tài sản theo thỏa thuận nhất định. Trong đó, các tài sản bao gồm: trái phiếu, cổ phiếu, hàng hóa, tiền tệ, chỉ số trong thị trường,… Sử dụng các công cụ phái sinh nhằm mục đích bảo vệ các bên tham gia vào hợp đồng kinh tế giảm thiểu, phân tán các rủi ro tiềm ẩn.
Một số công cụ phái sinh thường được sử dụng
Có rất nhiều công cụ phái sinh thường được sử dụng, ví dụ như:
Hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai là một trong những giao dịch ở một thời điểm nhất định sẽ diễn ra trong tương lai giữa người mua và người bán. Nội dung trong hợp đồng: tài sản, số lượng, kỳ hạn giao dịch, hình thức thanh toán đều sẽ được quy định rõ trong hợp đồng.
Hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng kỳ hạn là sự thỏa thuận giữa người mua và người bán về một tài sản vào một ngày thỏa thuận trong tương lai với mức giá thỏa thuận của ngày ký hợp đồng. Tài sản của hợp đồng kỳ hạn có thể là bất cứ vật chất cho đến chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ trên thị trường giao dịch ngoại hối.
>>>Đánh giá chi tiết: hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai
Hợp đồng quyền chọn
Hợp đồng quyền chọn cho phép người mua có quyền quyết định mua hoặc không mua tài sản đã thỏa thuận trước một ngày cụ thể.
Hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng hoán đổi cho phép trao đổi khoản thanh toán định kỳ về tín dụng, lãi suất, hàng hóa, tiền tệ,…
So sánh hàng hóa phái sinh và thị trường ngoại hối Forex
- Bản chất
- Phái sinh hàng hóa có bản chất là việc thực hiện giao dịch mua bán một loại hàng hóa nhất định trên các sàn giao dịch (café, gạo,…)
- Forex là việc trao đổi, mua bán, đầu tư các loại tiền tệ trên thế giới.
- Tính thanh khoản: 2 loại hình này đều có tính thanh khoản rất cao.
- Cách mua bán hàng hóa
- Hàng hóa phái sinh cho phép nhà đầu tư mua bán hai chiều nên vẫn có thể kiếm lời khi thị trường biến động (lên hoặc xuống). Lúc này, các nhà đầu tư có thể liên tục thực hiện việc mua và bán trong phiên giao dịch.
- Thị trường ngoại hối: nhà giao dịch chỉ có thể mua vào trước rồi bán ra một loại tiền tệ, hoặc ngược lại.
- Độ rủi ro:
- Phái sinh hàng hóa: độ rủi ro không quá lớn nếu nhà đầu tư biết phân tích kỹ thuật forex tốt. Hàng hóa có mức giá biến động không cao do có mức giá thành sản xuất. Ngoài ra, hàng hóa phái sinh được nhà nước bảo hộ nên độ rủi ro là rất thấp.
- Thị trường forex: có rất nhiều rủi ro nếu không biết các phân tích hiệu quả; sự rủi ro còn nằm ở việc nhà đầu tư thực hiện giao dịch tại các sàn ma hay sàn ôm lệnh.
Các nhà đầu tư rất thích sử dụng công cụ phái sinh bởi nó là một cách chia sẻ rủi ro cho các bên cùng tham gia giao dịch, ngoài ra nó còn hạn chế những khoản thua lỗ do yếu tố khách quan: biến động tỷ giá, lãi suất, tỷ giá hối đoái. Công cụ phái sinh là một chiến lược kinh doanh hiệu quả nếu các nhà đầu tư biết cách để sử dụng nó một cách triệt để, hữu hiệu. Tuy nhiên, nếu không hiểu rõ được bản chất công cụ phái sinh là gì cũng như cách thức sử dụng mà lạm dụng chúng thì kết quả sẽ rất khó lường đối với các nhà đầu tư.
